Ραγάδα πρωκτού

 

Τι είναι η ραγάδα πρωκτού;

Η ραγάδα πρωκτού είναι ένα σχίσιμο στο εσωτερικό τοίχωμα του πρωκτού, το οποίο συνήθως εκτείνεται σε βάθος ως τον έσω σφιγκτήρα. Ο έσω σφιγκτήρας αποτελεί τον κυκλικό μυ που περιβάλλει και συσφίγγει τον πρωκτό. Η ραγάδα πρωκτού χαρακτηρίζεται ως οξεία, όταν το σχίσιμο είναι πρόσφατο (μέχρι 6 εβδομάδες) ή χρόνια, όταν υπάρχει για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Κατά την κλινική εξέταση, ο γιατρός έχει και άλλα κριτήρια εκτός από τον χρόνο εμφάνισης. Πρόκειται για το κλασικό παράδειγμα πάθησης που σχετίζεται άμεσα με τον τρόπο ζωής, τη διατροφή και το άγχος της καθημερινότητας.

Υπάρχουν μελέτες που αναφέρουν ότι 1 στα 5 άτομα θα αναπτύξουν ραγάδα πρωκτού κάποια στιγμή στη ζωή τους. Γενικά, η συχνότητά της μπορεί να είναι ακόμα υψηλότερη. Αυτό συμβαίνει διότι οι περισσότεροι ασθενείς δεν αναφέρουν τα συμπτώματά τους και δεν μιλούν γι’ αυτά.

 

Συμπτώματα που μπορεί να εμφανίσει η ραγάδα πρωκτού

Καθώς δημιουργείται, τα πρώτα συμπτώματα της ραγάδας πρωκτού είναι ιδιαίτερα έντονα και περιλαμβάνουν:

• Απώλεια ζωηρού κόκκινου αίματος κατά την κένωση
• Έντονο πόνο (σαν σχίσιμο)
• Αίσθημα καύσους στην περιοχή,
• Τσούξιμο ή κνησμό (φαγούρα)
• Ερεθισμό του δέρματος γύρω από τον πρωκτό

Η αιμορραγία είναι συνήθως ήπια και περιορισμένη στο χαρτί τουαλέτας ή την επιφάνεια των κοπράνων. Ωστόσο, το αίμα μπορεί να χρωματίσει τη λεκάνη της τουαλέτας, δίνοντας την εντύπωση βαριάς αιμορραγίας. Τα συμπτώματα αυτά συνήθως επαναλαμβάνονται κατά τη διάρκεια ή αμέσως μετά από κάθε κένωση. Όσο περνά ο καιρός, και η ραγάδα χρονίζει, η αιμορραγία τείνει να εξαφανίζεται. Ο πόνος και το τσούξιμο μπορούν να διαρκέσουν αρκετές ώρες μετά την κένωση και να είναι πολύ ενοχλητικά.

 

Αίτια και παράγοντες κινδύνου

Ο τραυματισμός στο πρωκτικό κανάλι είναι η κύρια αιτία που μπορεί να προκαλέσει ραγάδα πρωκτού. Αυτός ενδέχεται να δημιουργηθεί λόγω διάτασης κατά τη διέλευση σκληρών κοπράνων (από δυσκοιλιότητα) ή εκρηκτικών διαρροϊκών κενώσεων. Ραγάδες μπορούν να εμφανιστούν και σε ασθενείς με φλεγμονώδεις παθήσεις, όπως για παράδειγμα εκείνους που υποφέρουν από νόσο του Crohn.

Η δυσκοιλιότητα και τα σκληρά κόπρανα θεωρούνται κλασικά οι βασικές αιτίες δημιουργίας ραγάδας πρωκτού. Εκτός από αυτά, έχει βρεθεί ότι σημαντικό ρόλο παίζει και η αύξηση του τόνου του έσω σφιγκτήρα του πρωκτού. Ο έσω σφιγκτήρας είναι ένας κυκλικός μυς, ο οποίος περιβάλει τη έξοδο του πρωκτού. Βασική λειτουργία του είναι να βοηθά στη σύγκλισή του και στην εγκράτεια. Η λειτουργία του έσω σφιγκτήρα δεν υπόκειται στη βούλησή μας και παραμένει σε σύσπαση χωρίς να το θέλουμε.

Τα άτομα που για κάποιους λόγους έχουν αυξημένο τόνο του έσω σφιγκτήρα είναι πιο επιρρεπή στη δημιουργία ραγάδων. Αφού αναπτύξουν ραγάδα, ο ερεθισμός της περιοχής προκαλεί ακόμα μεγαλύτερη σύσπαση και υπερτονία του σφιγκτήρα. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε έναν φαύλο κύκλο ανατροφοδότησης της ραγάδας, το οποίο καθιστά την επούλωσή της πολύ δύσκολη. Καταστάσεις που τροφοδοτούν την υπερτονία του σφιγκτήρα είναι το άγχος, η δυσκοιλιότητα, η καθιστική ζωή, η κακή διατροφή και η έλλειψη άσκησης.

 

Πώς γίνεται η διάγνωση;

Η διάγνωση της ραγάδας γίνεται στο εξειδικευμένο κολοπρωκτολογικό ιατρείο και βασίζεται στο ιστορικό εμφάνισης και στα συμπτώματα του ασθενούς. Κατά την αρχική επίσκεψη συνήθως δεν πραγματοποιείται πλήρης κλινική δακτυλική εξέταση και ενδοσκόπηση του ορθού καθώς αυτές είναι αρκετά επώδυνες. Αρχικά, ο γιατρός θα παρατηρήσει την περιοχή ανοίγοντας απαλά τους γλουτούς και αυτό συνήθως αρκεί για να θέσει τη διάγνωση.

Αφού λάβετε οδηγίες και ακολουθήσετε την προτεινόμενη αγωγή, θα σας ζητηθεί να επανέλθετε μόλις η ραγάδα πρωκτού επουλωθεί. Ο ιατρός θα μπορέσει έτσι να ολοκληρώσει τον έλεγχο, όταν θα αισθάνεστε πιο άνετα και τα συμπτώματα θα έχουν υποχωρήσει.

 

Θεραπεία της ραγάδας πρωκτού

Οι στόχοι της θεραπείας για τις ραγάδες του πρωκτού είναι οι εξής:

• Θεραπεία της δυσκοιλιότητας
• Ανακούφιση από τον πόνο
• Θεραπεία της υπερτονίας του έσω σφιγκτήρα
• Τελική επούλωση της ραγάδας

Η συνήθης αρχική θεραπεία είναι συντηρητική, με φαρμακευτικά σκευάσματα και συμπληρωματικά μέτρα για τη δυσκοιλιότητα και τον πόνο. Αναλυτικότερα, περιλαμβάνει:

• Δίαιτα με υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες και αύξηση της κατανάλωσης νερού.
• Μαλακτικά των κοπράνων και υπακτικά.
• Τοπικές αλοιφές και θερμά υδρόλουτρα που αποσκοπούν στην χαλάρωση του σπασμού του έσω σφιγκτήρα, καθώς και τοπικά αναλγητικά.
• Γενικότερες συμβουλές που βοηθούν στην ταχύτερη επούλωση της ραγάδας, αλλά και στη μακροπρόθεσμη υγεία της περιοχής (π.χ. άσκηση, απώλεια βάρους, διατροφή).

Τα μέτρα αυτά είναι επιτυχή στο 60-90% των ασθενών. Ωστόσο, σε ορισμένους ασθενείς υπάρχουν υποτροπές της ραγάδας. Οι ασθενείς αυτοί μπορεί να χρειαστούν χειρουργική επέμβαση, η οποία είναι επιτυχής σε πάνω από 95% των περιπτώσεων.

 

Διατροφή με φυτικές ίνες

Ο εμπλουτισμός της διατροφής με φυτικές ίνες είναι ένας από τους καλύτερους τρόπους για να επιτύχουμε μαλακές και σχηματισμένες κενώσεις. Αυτό θα βοηθήσει στην επούλωση της ραγάδας. Η συνιστάμενη ποσότητα φυτικών ινών είναι 20 έως 35g/ημέρα. Ο καλύτερος και πλέον φυσικός τρόπος πρόσληψης είναι η κατανάλωση φρούτων και λαχανικών. Για όσους δεν μπορούν να καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες φρούτων και λαχανικών, υπάρχουν στο εμπόριο σκευάσματα συμπυκνωμένων φυτικών ινών. Για να έχουν υπακτική δράση οι φυτικές ίνες, θα πρέπει να λαμβάνονται με μεγάλες ποσότητες νερού (2-3 λίτρα/ημέρα). Είναι αρκετά ασφαλείς, ώστε να μπορούν να χρησιμοποιηθούν εφ’ όρου ζωής. Η λήψη επαρκών ποσοτήτων φυτικών ινών και νερού είναι ο καλύτερος τρόπος για να βελτιώσετε την υγεία του εντέρου σας.

 

Ραγάδα πρωκτού και καθαρτικά

Υπάρχει ποικιλία φαρμακευτικών και φυσικών προϊόντων στο εμπόριο για την αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας. Σε αντίθεση με ότι πιστεύεται, η χρήση υπακτικών για ορισμένο χρονικό διάστημα δεν δημιουργεί προβλήματα εθισμού του εντέρου. Βοηθά ιδιαιτέρως τους δυσκοίλιους ασθενείς μέχρι να επουλωθεί η ραγάδα τους.

 

Θερμά υδρόλουτρα

Τα θερμά υδρόλουτρα συστήνονται σε καθημερινή βάση (10-15 λεπτά, δύο έως τρείς φορές την ημέρα) κατά τη συντηρητική θεραπεία της ραγάδας. Ο ευκολότερος τρόπος είναι η βύθιση σε μπανιέρα με χλιαρό νερό. Αυτό βοηθά στη χαλάρωση του σφιγκτήρα, την αύξηση της αιματικής ροής στην προσβεβλημένη περιοχή και εν τέλει στην επούλωση της ραγάδας.

 

Botox και τοπικές αλοιφές για τη ραγάδα πρωκτού

Οι αλοιφές νιτρογλυκερίνης, νιφεδιπίνης ή διλτιαζέμης χρησιμοποιούνται ως βασικές θεραπείες φαρμακευτικής χάλασης του έσω σφιγκτήρα. Η «φαρμακευτική σφιγκτηροτομή» όπως λέγεται, θεωρείται ο ακρογωνιαίος λίθος της συντηρητικής θεραπείας. Η επιτυχία της θεραπείας συνήθως καθορίζεται από τη συμμόρφωση των ασθενών στη χρήση αυτών των τοπικών σκευασμάτων. Ασθενείς οι οποίοι τις χρησιμοποιούν έχουν αναφέρει κάποιες ενοχλητικές παρενέργειες από τις αλοιφές, όπως οι πονοκέφαλοι, το αίσθημα καψίματος, η υπόταση και η ζαλάδα. Οι πονοκέφαλοι είναι συνήθως ήπιοι και υποχωρούν μετά τη δεύτερη εβδομάδα χρήσης της αλοιφής. Για τους λόγους αυτούς, ο εξειδικευμένος γιατρός θα σας υποδείξει πώς να εφαρμόζετε αυτά τα σκευάσματα και τι μέτρα να λαμβάνετε για την ελάττωση των ανεπιθύμητων ενεργειών των φαρμάκων.

Οι ενέσεις βοτουλινικής τοξίνης (Botox) είναι μία άλλη μέθοδος «φαρμακευτικής σφιγκτηροτομής». Η τοξίνη του μικροβίου της αλλαντίασης προκαλεί χάλαση του έσω σφιγκτήρα όταν χορηγείται με ένεση, τοπικά πάνω στον μυ. Το botox προκαλεί παροδική παράλυση του μυός, η οποία είναι πλήρως αναστρέψιμη μετά από 2-3 μήνες. Αυτός ο χρόνος είναι απολύτως ικανός για την επούλωση της ραγάδας. Και το Botox έχει κάποιες ανεπιθύμητες ενέργειες. Κύρια αυτών είναι η εμφάνιση παροδικής ακράτειας στο 6-7% των ασθενών, η οποία είναι πλήρως αναστρέψιμη. Συνήθως χρησιμοποιείται όταν αποτύχει η θεραπεία με αλοιφές. Περισσότερες πληροφορίες για την εφαρμογή του, τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματά του θα μπορέσετε να συζητήσετε με τον εξειδικευμένο γιατρό του πρωκτολογικού ιατρείου.

 

Χειρουργική αντιμετώπιση

Αφού όλα τα παραπάνω συντηρητικά μέσα έχουν δοκιμαστεί για αρκετό χρονικό διάστημα (1-3 μήνες) κι έχουν αποτύχει, ο ιατρός στρέφεται στη χειρουργική επέμβαση. Η επέμβαση εκλογής στις μέρες μας είναι η πλαγία έσω σφιγκτηροτομή, η οποία πραγματοποιείται στο χειρουργείο, υπό γενική αναισθησία. Ο ασθενής μπορεί να πάρει εξιτήριο την ίδια μέρα. Ο μετεγχειρητικός πόνος είναι ελάχιστος και σε κάθε περίπτωση πολύ λιγότερος από τον πόνο που προκαλεί η ίδια η ραγάδα. Κατά την επέμβαση κόβεται ένα μικρό μέρος του σφιγκτήρα, ώστε αυτός να χαλαρώσει. Αν ο χειρουργός το κρίνει απαραίτητο, μπορεί να αφαιρεθεί και η ίδια η ραγάδα, ώστε να επιταχυνθεί η επούλωση. Τα ποσοστά επιτυχίας της επέμβασης αγγίζουν το 100%.

Η κύρια ανησυχία μετά το χειρουργείο είναι η ανάπτυξη ακράτειας. Μια ήπια και παροδική μορφή ακράτειας (κυρίως στα αέρια και τα υγρά) μπορεί να εμφανιστεί (σε ποσοστό μέχρι 35% των ασθενών). Τα συμπτώματα ήπιας ακράτειας συνήθως διαρκούν για όσο χρόνο κάνει να επουλωθεί η ραγάδα πρωκτού και στη συνέχεια υποχωρούν.

Στο κολοπρωκτολογικό ιατρείο θα μπορέσετε να συζητήσετε με τον ειδικό ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος αντιμετώπισης του δικού σας προβλήματος. Ο ιατρός, αφού σας εξετάσει, θα συζητήσει μαζί σας όλες τις σύγχρονες μεθόδους αντιμετώπισης, τα πλεονεκτήματα και τα πιθανά προβλήματα. Θα προσπαθήσει να εξατομικεύσει τη θεραπεία στα μέτρα σας.

Ο Γενικός Χειρουργός Σπύρος Χ. Ανδρικόπουλος είναι απολύτως ικανός να αντιμετωπίσει οποιοδήποτε περιστατικό ραγάδας πρωκτού. Έχει μετεκπαιδευτεί σε πολυάριθμα νοσοκομεία της Μ. Βρετανίας. Διατελεί διευθυντής της Χειρουργικής Κλινικής του Λευκού Σταυρού Αθηνών. Για οποιαδήποτε ανάγκη σας, μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί του.