Ειλεός

 

Ο ειλεός αποτελεί μία από τις πιο σοβαρές καταστάσεις της γενικής χειρουργικής, καθώς πρόκειται για εμπόδιο στη φυσιολογική ροή του περιεχομένου του εντέρου. Πρόκειται για μια πάθηση που μπορεί να εμφανιστεί αιφνίδια, να εξελιχθεί ραγδαία και να θέσει σε κίνδυνο τη ζωή του ασθενούς, αν δεν αντιμετωπιστεί άμεσα. Η κατανόηση των αιτίων, των συμπτωμάτων και των θεραπευτικών επιλογών είναι καθοριστικής σημασίας για την έγκαιρη διάγνωση και σωστή θεραπευτική προσέγγιση.

 

Τι είναι ο ειλεός;

Ο ειλεός είναι η κατάσταση κατά την οποία το έντερο παύει να επιτρέπει τη φυσιολογική προώθηση των τροφών, των υγρών και των αερίων. Η απόφραξη μπορεί να είναι πλήρης ή μερική και να εντοπίζεται σε οποιοδήποτε σημείο του εντέρου, από το λεπτό έως το παχύ. Στην ιατρική πράξη, η διάκριση γίνεται ανάμεσα στον μηχανικό ειλεό, όπου υπάρχει ανατομικό εμπόδιο (όπως όγκοι, συμφύσεις, κήλες), και στον παραλυτικό ειλεό, όπου η κινητικότητα του εντέρου παύει να λειτουργεί χωρίς να υπάρχει μηχανική απόφραξη, συνήθως μετά από χειρουργικές επεμβάσεις, λοιμώξεις ή σοβαρές παθολογικές καταστάσεις.

Η σημασία της διάγνωσης είναι καθοριστική, καθώς κάθε μορφή απαιτεί διαφορετική προσέγγιση. Ο μηχανικός ειλεός αντιμετωπίζεται συχνά χειρουργικά, ενώ ο παραλυτικός ειλεός μπορεί να ανταποκριθεί σε συντηρητικά μέτρα και υποστηρικτική αγωγή.

 

Αίτια και παράγοντες κινδύνου

Τα αίτια που οδηγούν σε ειλεό είναι ποικίλα και σχετίζονται με την ηλικία, το ιστορικό χειρουργικών επεμβάσεων και άλλες παθήσεις. Στον μηχανικό ειλεό, τα πιο συχνά αίτια περιλαμβάνουν:

• Συμφύσεις: Ουλώδης ιστός που δημιουργείται μετά από χειρουργικές επεμβάσεις στην κοιλιά.
• Κήλες: Όταν τμήμα εντέρου παγιδεύεται σε κοιλιακό τοίχωμα ή σε άλλη περιοχή.
• Όγκοι: Καλοήθεις ή κακοήθεις νεοπλασίες που αποφράσσουν τον αυλό.
• Εγκολεασμός: Όταν ένα τμήμα του εντέρου εισέρχεται σε άλλο, δημιουργώντας εμπόδιο.
• Συστροφή (volvulus): Περιστροφή του εντέρου γύρω από τον άξονά του, που διακόπτει τη ροή.

Στον παραλυτικό ειλεό, κύρια αίτια είναι οι μεγάλες χειρουργικές επεμβάσεις στην κοιλιά, οι λοιμώξεις, οι ηλεκτρολυτικές διαταραχές και η χρήση ορισμένων φαρμάκων (π.χ. αναλγητικών οπιοειδών). Παράγοντες κινδύνου θεωρούνται επίσης η προχωρημένη ηλικία, το ιστορικό καρκίνου του εντέρου και οι χρόνιες παθήσεις που επηρεάζουν τη λειτουργία του γαστρεντερικού συστήματος.

 

Ειλεός: Συμπτώματα και κλινική εικόνα

Η συμπτωματολογία του ειλεού είναι χαρακτηριστική αλλά ποικίλει ανάλογα με το σημείο και τον βαθμό απόφραξης. Τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα είναι:

• Έντονος κοιλιακός πόνος, που συχνά εμφανίζεται σε κύματα.
• Ναυτία και εμετός, συχνά με περιεχόμενο χολής ή ακόμα και κοπρανώδη υφή.
• Διάταση της κοιλιάς, που προκύπτει από τη συγκέντρωση υγρών και αερίων.
• Απουσία αερίων και κενώσεων, όταν η απόφραξη είναι πλήρης.
• Πυρετός και ταχυκαρδία, που μπορεί να υποδηλώνουν επιπλοκές όπως ισχαιμία ή περιτονίτιδα.

Η ένταση των συμπτωμάτων εξαρτάται από την ταχύτητα με την οποία εξελίσσεται η απόφραξη. Σε οξείες περιπτώσεις, ο ασθενής μπορεί να εμφανίσει ραγδαία επιδείνωση, κάτι που καθιστά τον ειλεό επείγουσα κατάσταση που απαιτεί άμεση ιατρική φροντίδα.

 

Διάγνωση και διαγνωστικά εργαλεία

Η διάγνωση του ειλεού στηρίζεται στο ιστορικό του ασθενούς, την κλινική εξέταση και τις απεικονιστικές εξετάσεις. Ο ιατρός θα αναζητήσει σημεία όπως η διάταση της κοιλιάς, η απουσία εντερικών ήχων ή η παρουσία έντονων ήχων από προσπάθεια προώθησης του περιεχομένου.

Βασικά διαγνωστικά εργαλεία περιλαμβάνουν:

• Ακτινογραφία κοιλίας, η οποία συχνά δείχνει διατεταμένες εντερικές έλικες και υδραερικά επίπεδα.
• Αξονική τομογραφία (CT), που προσφέρει ακριβή εικόνα της θέσης και του αιτίου της απόφραξης.
• Εξετάσεις αίματος, για την αξιολόγηση ηλεκτρολυτικών διαταραχών, φλεγμονής ή πιθανής λοίμωξης.

 

 

Ειλεός: Θεραπεία και αντιμετώπιση

Η αντιμετώπιση του ειλεού εξαρτάται από το είδος και τη βαρύτητά του. Αρχικά, εφαρμόζονται γενικά υποστηρικτικά μέτρα, όπως:

• Ενδοφλέβια χορήγηση υγρών για ενυδάτωση και αποκατάσταση ηλεκτρολυτών.
• Τοποθέτηση ρινογαστρικού σωλήνα, ώστε να αφαιρεθεί το περιεχόμενο του στομάχου και να μειωθεί η πίεση.
• Αναλγησία για την ανακούφιση του πόνου.

Στον παραλυτικό ειλεό, η θεραπεία επικεντρώνεται στη διόρθωση των αιτιών που τον προκάλεσαν, όπως η αντιμετώπιση ηλεκτρολυτικών διαταραχών ή η διακοπή υπεύθυνων φαρμάκων. Στον μηχανικό ειλεό, συχνά απαιτείται χειρουργική επέμβαση για την αφαίρεση του εμποδίου ή την αποκατάσταση του εντέρου.

Η έγκαιρη χειρουργική παρέμβαση είναι σωτήρια σε περιπτώσεις όπου υπάρχει ισχαιμία, διάτρηση ή ύποπτα σημεία περιτονίτιδας. Η επιλογή της μεθόδου (ανοιχτή ή λαπαροσκοπική χειρουργική) εξαρτάται από τη γενική κατάσταση του ασθενούς και το είδος του προβλήματος.

 

Πρόγνωση και πρόληψη

Η πρόγνωση του ειλεού εξαρτάται από την ταχύτητα διάγνωσης και την άμεση θεραπεία. Όταν αντιμετωπιστεί έγκαιρα, τα αποτελέσματα είναι συνήθως πολύ καλά. Ωστόσο, σε περιπτώσεις καθυστέρησης μπορεί να προκύψουν επιπλοκές, όπως σηψαιμία ή νέκρωση του εντέρου, που απειλούν τη ζωή του ασθενούς.

Όσον αφορά την πρόληψη, δεν είναι πάντα εφικτή, καθώς πολλά αίτια δεν μπορούν να προβλεφθούν. Παρόλα αυτά, η έγκαιρη αντιμετώπιση των κηλών, η σωστή μετεγχειρητική παρακολούθηση και η τακτική ιατρική αξιολόγηση σε ασθενείς με ιστορικό εντερικών προβλημάτων μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο εμφάνισης.

Ο ειλεός αποτελεί μια επείγουσα ιατρική κατάσταση που απαιτεί άμεση αναγνώριση και θεραπεία. Η γνώση των αιτίων, των συμπτωμάτων και των θεραπευτικών επιλογών βοηθά τους ασθενείς και τους φροντιστές να κατανοήσουν τη σοβαρότητα της πάθησης και να αναζητήσουν έγκαιρα ιατρική φροντίδα. Με την πρόοδο της χειρουργικής και της διαγνωστικής ιατρικής, οι πιθανότητες επιτυχούς αντιμετώπισης είναι υψηλές, αρκεί η διάγνωση να γίνει χωρίς καθυστέρηση.

 

Ο καταρτισμένος Γενικός Χειρουργός Σπύρος Χ. Ανδρικόπουλος έχει μετεκπαιδευτεί στην λαπαροσκοπική και ρομποτική χειρουργική του πεπτικού συστήματος σε πολυάριθμα νοσοκομεία της Μ. Βρετανίας. Διατελεί διευθυντής της Χειρουργικής Κλινικής του Λευκού Σταυρού Αθηνών. Εάν επιθυμείτε να μάθετε περισσότερα σχετικά με τον ειλεό ή για οποιαδήποτε άλλη ανάγκη σας, μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί του.