Καρκίνος ήπατος

 

Ο καρκίνος ήπατος είναι μία επιθετική μορφή κακοήθειας που επηρεάζει ένα από τα βασικότερα όργανα του ανθρώπινου σώματος. Το ήπαρ επιτελεί κρίσιμες λειτουργίες, όπως την αποτοξίνωση, τη σύνθεση πρωτεϊνών και την παραγωγή χολής. Η εμφάνιση καρκινικών βλαβών σε αυτό το όργανο έχει σοβαρές συνέπειες για τον οργανισμό.

Διακρίνεται σε πρωτοπαθή και δευτεροπαθή μορφή. Ο πρωτοπαθής καρκίνος ξεκινά στο ήπαρ, ενώ ο δευτεροπαθής προκύπτει από μετάσταση άλλων νεοπλασμάτων (π.χ. από το έντερο ή το στομάχι).

 

Καρκίνος ήπατος: Μορφές και Τύποι

Η συχνότερη μορφή πρωτοπαθούς καρκίνου ήπατος είναι το ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα (ΗΚΚ), το οποίο προέρχεται από τα ηπατοκύτταρα. Το ΗΚΚ αντιπροσωπεύει περίπου το 75%-85% των περιπτώσεων καρκίνου ήπατος.

Άλλοι, λιγότερο συχνοί τύποι, περιλαμβάνουν:

• Το ενδοηπατικό χολαγγειοκαρκίνωμα, το οποίο προέρχεται από τα κύτταρα των χοληφόρων αγγείων.
• Το ηπατοβλάστωμα, που παρατηρείται κυρίως σε παιδιά.
• Τα αγγειοσάρκωμα και αιμαγγειοσάρκωμα, τα οποία ξεκινούν από τα αιμοφόρα αγγεία του ήπατος και είναι ιδιαίτερα σπάνια.

 

 

Αίτια και παράγοντες κινδύνου

Ο καρκίνος ήπατος συνδέεται με διάφορους παράγοντες κινδύνου και υποκείμενες παθήσεις. Οι κυριότεροι παράγοντες είναι:

• Χρόνια λοίμωξη από τον ιό της ηπατίτιδας Β (HBV) και ηπατίτιδας C (HCV). Αυξάνουν σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης ΗΚΚ.
• Κίρρωση ήπατος, η οποία οφείλεται συχνά σε χρόνια ηπατική βλάβη, αλκοολισμό ή ιογενείς ηπατίτιδες.
• Μη αλκοολική λιπώδης νόσος του ήπατος (NAFLD) και μη αλκοολική στεατοηπατίτιδα (NASH). Συχνά σχετίζονται με μεταβολικά σύνδρομα, όπως η παχυσαρκία και ο σακχαρώδης διαβήτης.
• Γενετικές διαταραχές, όπως η αιμοχρωμάτωση και η νόσος του Wilson.
• Έκθεση σε αφλατοξίνες, τοξίνες που παράγονται από μύκητες και ανευρίσκονται σε μολυσμένες τροφές, όπως σιτηρά και ξηροί καρποί.
• Κατάχρηση αλκοόλ και χρόνιο κάπνισμα, που επιδεινώνουν την ηπατική λειτουργία και αυξάνουν τον κίνδυνο καρκινογένεσης.

Το ανδρικό φύλο, η ηλικία άνω των 50 ετών και το οικογενειακό ιστορικό ηπατικών νοσημάτων αποτελούν επίσης επιβαρυντικούς παράγοντες.

 

Καρκίνος ήπατος: Συμπτώματα και Κλινική εικόνα

Ο καρκίνος ήπατος στα αρχικά στάδια συχνά δεν προκαλεί εμφανή συμπτώματα. Η ασυμπτωματική πορεία καθυστερεί τη διάγνωση.

Καθώς εξελίσσεται η νόσος, εμφανίζονται συμπτώματα όπως:

• Απώλεια όρεξης και ανεξήγητη απώλεια σωματικού βάρους.
• Κοιλιακό άλγος, συνήθως στο άνω δεξιό τεταρτημόριο.
• Αίσθημα πληρότητας ή διογκωμένη κοιλία.
• Ίκτερος, δηλαδή κιτρίνισμα του δέρματος και των ματιών.
• Ασκίτης, συσσώρευση υγρού στην κοιλιακή χώρα.
• Αδυναμία και έντονη κόπωση.
• Ναυτία, έμετοι και πυρετός σε ορισμένες περιπτώσεις.

Οι διογκωμένοι λεμφαδένες και η σπληνομεγαλία μπορεί επίσης να εμφανιστούν σε προχωρημένα στάδια.

 

Διάγνωση και Σταδιοποίηση

Η έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου ήπατος βασίζεται σε συνδυασμό κλινικών, εργαστηριακών και απεικονιστικών εξετάσεων.

Οι βασικές μέθοδοι διάγνωσης περιλαμβάνουν:

• Αιματολογικές εξετάσεις, κυρίως τον δείκτη άλφα-φετοπρωτεΐνη (AFP), ο οποίος συχνά ανιχνεύεται αυξημένος σε περιπτώσεις ΗΚΚ.
• Υπερηχογράφημα άνω κοιλίας, χρήσιμο για την ανίχνευση όγκων και ανωμαλιών στο ήπαρ.
• Αξονική τομογραφία (CT) και μαγνητική τομογραφία (MRI) με σκιαγραφικό, που προσφέρουν λεπτομερή εικόνα για τη μορφολογία και την εξάπλωση του όγκου.
• Βιοψία ήπατος, που επιβεβαιώνει ιστολογικά τη διάγνωση σε αμφίβολες περιπτώσεις.
• Ελαστογραφία ήπατος, που αξιολογεί την παρουσία ίνωσης και κίρρωσης.

Η σταδιοποίηση του καρκίνου πραγματοποιείται με βάση το μέγεθος του όγκου, την ύπαρξη διήθησης γειτονικών ιστών ή απομακρυσμένων μεταστάσεων. Τα συστήματα BCLC (Barcelona Clinic Liver Cancer) και TNM χρησιμοποιούνται για τη σταδιοποίηση και την εκτίμηση της πρόγνωσης.

 

Καρκίνος ήπατος: Θεραπευτικές επιλογές

Η θεραπεία του καρκίνου του ήπατος βασίζεται στο στάδιο της νόσου, τη λειτουργική κατάσταση του ήπατος και τη γενική υγεία του ασθενούς. Στις αρχικές φάσεις, η χειρουργική εξαίρεση αποτελεί την καταλληλότερη προσέγγιση, εφόσον ο όγκος είναι περιορισμένος και υπάρχει επαρκής ηπατική λειτουργία. Η ηπατεκτομή περιλαμβάνει την αφαίρεση του τμήματος του ήπατος που περιέχει τον όγκο, ενώ η μεταμόσχευση ήπατος εφαρμόζεται σε ασθενείς με προχωρημένη κίρρωση ή μη εξαιρέσιμους όγκους, εφόσον πληρούνται συγκεκριμένα κριτήρια.

Σε περιπτώσεις όπου η χειρουργική δεν είναι εφικτή, επιλέγονται τοπικές καταστρεπτικές θεραπείες. Η θερμοκαυτηρίαση με ραδιοσυχνότητες και η θεραπεία με μικροκύματα χρησιμοποιούνται για τη στοχευμένη καταστροφή του όγκου μέσω θερμικής ενέργειας. Επιπλέον, ο διαδιαμεσολαβούμενος χημειοεμβολισμός συνδυάζει την τοπική έγχυση χημειοθεραπευτικών φαρμάκων με τον αποκλεισμό της αιμάτωσης του όγκου. Αντίστοιχα, ο ραδιοεμβολισμός χρησιμοποιεί μικροσφαιρίδια με ραδιενεργό υλικό που χορηγούνται ενδοαρτηριακά, επιτυγχάνοντας στοχευμένη ακτινοβόληση.

Στα προχωρημένα στάδια, η συστηματική θεραπεία περιλαμβάνει στοχευμένα φάρμακα, καθώς και ανοσοθεραπείες. Η ακτινοθεραπεία εφαρμόζεται επιλεκτικά για τη μείωση του όγκου ή την ανακούφιση συμπτωμάτων. Κάθε θεραπευτική απόφαση λαμβάνεται στο πλαίσιο μιας πολυεπιστημονικής ομάδας, με στόχο τη βελτίωση της επιβίωσης και της ποιότητας ζωής.

 

Καρκίνος ήπατος: Πρόληψη και διαχείριση

Η πρόληψη του καρκίνου ήπατος περιλαμβάνει μέτρα περιορισμού των παραγόντων κινδύνου:

• Εμβολιασμός κατά της ηπατίτιδας Β.
• Έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία της ηπατίτιδας C.
• Μείωση της κατανάλωσης αλκοόλ και διακοπή καπνίσματος.
• Διατήρηση υγιούς σωματικού βάρους.
• Υγιεινή διατροφή, αποφυγή αφλατοξινών και ισορροπημένος τρόπος ζωής.

Για άτομα υψηλού κινδύνου (π.χ. με κίρρωση ή χρόνια ηπατίτιδα), συνιστάται τακτικός έλεγχος με υπερηχογράφημα και AFP κάθε 6 μήνες.

Η διαχείριση της νόσου είναι πολυεπιστημονική. Συμμετέχουν ηπατολόγοι, χειρουργοί, ογκολόγοι και ακτινοθεραπευτές. Παράλληλα, η ψυχολογική υποστήριξη συμβάλλει στην καλύτερη ποιότητα ζωής των ασθενών.

 

Ο καταρτισμένος Γενικός Χειρουργός Σπύρος Χ. Ανδρικόπουλος έχει μετεκπαιδευτεί στη λαπαροσκοπική και ρομποτική χειρουργική του πεπτικού συστήματος σε πολυάριθμα νοσοκομεία της Μ. Βρετανίας. Διατελεί διευθυντής της Χειρουργικής Κλινικής του Λευκού Σταυρού Αθηνών. Εάν επιθυμείτε να μάθετε περισσότερα σχετικά με τον καρκίνο του ήπατος, ή για οποιαδήποτε άλλη ανάγκη σας, μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί του.