Γαστρορραγία

Τι είναι η γαστρορραγία;

Η γαστρορραγία είναι μια μορφή αιμορραγίας που προέρχεται από το ανώτερο πεπτικό σύστημα, δηλαδή από τον οισοφάγο, το στομάχι ή το αρχικό τμήμα του λεπτού εντέρου (δωδεκαδάκτυλο). Πρόκειται για απώλεια αίματος που μπορεί να είναι οξεία ή χρόνια, ανάλογα με τη διάρκεια και την ένταση της αιμορραγίας.

Η οξεία γαστρορραγία εμφανίζεται ξαφνικά και μπορεί να προκαλέσει σημαντική πτώση της πίεσης, λιποθυμία ή ακόμα και αιμορραγικό σοκ. Αντιθέτως, η χρόνια μορφή εξελίσσεται πιο αργά, με μικρές αλλά επαναλαμβανόμενες απώλειες αίματος, που οδηγούν σε αναιμία και χρόνια κόπωση.

Η κατάσταση είναι πάντα επείγουσα, διότι το αίμα στο στομάχι δεν αποτελεί φυσιολογικό εύρημα και υποδηλώνει σοβαρή βλάβη του βλεννογόνου και της αγγειακής δομής. Ο ασθενής θα πρέπει να απευθύνεται άμεσα σε γιατρό ή νοσοκομείο, ακόμη κι αν τα συμπτώματα φαίνονται ήπια.

 

Γαστρορραγία: Κύρια αίτια

Η γαστρορραγία προκαλείται από ποικίλες παθολογικές καταστάσεις του ανώτερου πεπτικού. Τα συχνότερα αίτια είναι:

• Πεπτικό έλκος: Πρόκειται για τη συνηθέστερη αιτία. Η δημιουργία έλκους προκαλείται από το βακτήριο Helicobacter pylori ή από παρατεταμένη χρήση μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων. Η βλάβη του βλεννογόνου επιτρέπει τη διάβρωση ενός αγγείου, προκαλώντας αιμορραγία.
• Γαστρίτιδα και διαβρωτικές αλλοιώσεις: Φλεγμονές του στομάχου που επιβαρύνουν τα αγγεία του βλεννογόνου και προκαλούν αιμορραγία, ιδιαίτερα σε άτομα που λαμβάνουν ασπιρίνη ή αντιπηκτικά.
• Κιρσοί οισοφάγου: Αναπτύσσονται σε ασθενείς με προχωρημένη ηπατική κίρρωση και μπορεί να υποστούν ρήξη, προκαλώντας μαζική αιμορραγία.
• Σύνδρομο Mallory-Weiss: Πρόκειται για μικρές ρωγμές στο κατώτερο τμήμα του οισοφάγου μετά από έντονους εμετούς ή παρατεταμένο βήχα.
• Όγκοι του στομάχου ή του δωδεκαδακτύλου: Καλοήθεις ή κακοήθεις νεοπλασίες που προκαλούν αιμορραγία λόγω καταστροφής του αγγειακού ιστού.

Σπανιότερα, η αιμορραγία μπορεί να οφείλεται σε αγγειακές δυσπλασίες, σε τραυματισμό ή σε μετεγχειρητικές επιπλοκές.

 

Παράγοντες κινδύνου της πάθησης

Η εμφάνιση γαστρορραγίας δεν είναι πάντα τυχαία. Συνδέεται με συγκεκριμένους παράγοντες που επιβαρύνουν τον γαστρικό βλεννογόνο ή τη λειτουργία του πεπτικού. Η μακροχρόνια χρήση αντιφλεγμονωδών ή κορτικοστεροειδών φαρμάκων είναι από τους πιο καθοριστικούς παράγοντες, καθώς αναστέλλουν την παραγωγή των προστατευτικών ουσιών του στομάχου.
Η κατάχρηση αλκοόλ, το κάπνισμα, καθώς και η υπερβολική κατανάλωση καφέ ή πικάντικων τροφών, οδηγούν σε ερεθισμό και φλεγμονή του βλεννογόνου. Ασθενείς με κίρρωση, χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, καρδιακή ανεπάρκεια ή στρες λόγω σοβαρής νόσου παρουσιάζουν επίσης αυξημένο κίνδυνο.

Επιπλέον, η ηλικία αποτελεί επιβαρυντικό παράγοντα, καθώς οι μεγαλύτεροι ασθενείς συχνά λαμβάνουν πολλά φάρμακα που επηρεάζουν το στομάχι. Η σωστή φαρμακευτική καθοδήγηση και ο περιοδικός έλεγχος μειώνουν σημαντικά την πιθανότητα εμφάνισης.

 

Γαστρορραγία: Συμπτώματα

Τα συμπτώματα εξαρτώνται από το είδος και την έκταση της αιμορραγίας. Μπορεί να εμφανιστούν ξαφνικά, όπως συμβαίνει στην οξεία μορφή, ή να εξελιχθούν σταδιακά σε πιο ήπιες περιπτώσεις.

Το κυριότερο σύμπτωμα είναι ο εμετός με αίμα (αιματέμεση), το οποίο μπορεί να είναι κόκκινο ή σκούρο καφέ, όταν το αίμα έχει παραμείνει για ώρα στο στομάχι. Ένα άλλο χαρακτηριστικό σύμπτωμα είναι η μέλαινα, δηλαδή τα μαύρα κόπρανα που οφείλονται στην πέψη του αίματος στο έντερο.

Ο ασθενής μπορεί να αισθανθεί ζάλη, ταχυκαρδία, ωχρότητα, εφίδρωση ή αδυναμία, ενώ σε πιο προχωρημένες περιπτώσεις παρουσιάζει λιποθυμικά επεισόδια ή αιμορραγικό σοκ. Στη χρόνια μορφή, τα συμπτώματα είναι πιο ύπουλα, με κόπωση, δύσπνοια στην προσπάθεια και σταδιακή μείωση της αντοχής λόγω αναιμίας.

 

 

Διάγνωση της γαστρορραγίας

Η διάγνωση απαιτεί άμεση και ολοκληρωμένη προσέγγιση. Αρχικά, ο γιατρός αξιολογεί το ιστορικό του ασθενούς και τη χρήση φαρμάκων, καθώς και πιθανούς παράγοντες κινδύνου όπως το αλκοόλ ή οι ηπατικές παθήσεις.

Ακολουθεί κλινική εξέταση με εκτίμηση ζωτικών σημείων, και έπειτα διενεργούνται εργαστηριακές εξετάσεις (αιματοκρίτης, αιμοσφαιρίνη, δείκτες ηπατικής και νεφρικής λειτουργίας). Η πιο σημαντική εξέταση είναι η ενδοσκόπηση ανώτερου πεπτικού (γαστροσκόπηση), η οποία επιτρέπει τον ακριβή εντοπισμό της αιμορραγούσας εστίας και ταυτόχρονα τη θεραπευτική παρέμβαση. Μέσω ειδικών εργαλείων, ο ιατρός μπορεί να σταματήσει την αιμορραγία κατά τη διάρκεια της ίδιας εξέτασης.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, όταν η αιμορραγία δεν εντοπίζεται, εφαρμόζεται αξονική αγγειογραφία ή ραδιοϊσοτοπική σπινθηρογραφία για εντοπισμό μικρότερων αγγειακών διαρροών.

Η διάγνωση του ελικοβακτηριδίου του πυλωρού μέσω αναπνευστικού ή αιματολογικού τεστ είναι επίσης απαραίτητη, καθώς η παρουσία του μικροβίου συνδέεται άμεσα με την ανάπτυξη έλκους και υποτροπών.

 

Γαστρορραγία: Θεραπεία

Η αντιμετώπιση της γαστρορραγίας εξαρτάται από το αίτιο και τη βαρύτητά της. Στόχος είναι να σταθεροποιηθεί ο ασθενής και να ελεγχθεί η αιμορραγία.

Στο πρώτο στάδιο, ο ασθενής λαμβάνει ορούς και μεταγγίσεις αίματος για την αποκατάσταση του όγκου του αίματος και της πίεσης. Παράλληλα, παρακολουθούνται συνεχώς τα ζωτικά του σημεία. Ακολουθεί η ενδοσκοπική θεραπεία, η οποία περιλαμβάνει:

• Έγχυση αγγειοσυσπαστικών ή σκληρυντικών ουσιών στο αιμορραγούν σημείο.
• Θερμοπηξία ή laser για καυτηριασμό του αγγείου.
• Τοποθέτηση clips ή δακτυλίων για άμεση αιμόσταση.

Σε ασθενείς με ρήξη κιρσών οισοφάγου, μπορεί να τοποθετηθεί ειδικός καθετήρας (Sengstaken–Blakemore) για προσωρινό μηχανικό έλεγχο της αιμορραγίας.

Η φαρμακευτική αγωγή περιλαμβάνει αναστολείς αντλίας πρωτονίων (PPIs) για μείωση της οξύτητας και αντιβιοτικά για την εκρίζωση του Helicobacter pylori. Σε περιπτώσεις που η αιμορραγία δεν ελέγχεται ενδοσκοπικά, η χειρουργική επέμβαση είναι απαραίτητη, με στόχο τη συρραφή του αγγείου ή την αφαίρεση της βλάβης.

Η νοσηλεία διαρκεί συνήθως λίγες ημέρες, ανάλογα με τη σοβαρότητα του επεισοδίου. Οι ασθενείς ενθαρρύνονται να αλλάξουν συνήθειες ζωής για να μειώσουν την πιθανότητα υποτροπής.

 

Πιθανές επιπλοκές

Εάν η γαστρορραγία δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα, μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές και απειλητικές για τη ζωή επιπλοκές.

Η πιο συχνή είναι το αιμορραγικό σοκ, κατά το οποίο μειώνεται η παροχή αίματος στα ζωτικά όργανα. Η αναιμία είναι επίσης συχνή συνέπεια, προκαλώντας αδυναμία, υπνηλία και χαμηλή αντοχή. Άλλες επιπλοκές περιλαμβάνουν τη διάτρηση του στομάχου, την επανεμφάνιση αιμορραγίας ή τη δημιουργία ουλών που δυσκολεύουν την πέψη.

Η έγκαιρη θεραπεία και η παρακολούθηση από ειδικό μειώνουν δραστικά αυτές τις πιθανότητες και επιτρέπουν πλήρη αποκατάσταση.

 

Πρόληψη της πάθησης 

Η πρόληψη της γαστρορραγίας στηρίζεται στην προστασία του στομάχου και στην αποφυγή των παραγόντων που προκαλούν βλάβη στον βλεννογόνο.

• Περιορισμός φαρμάκων: Η χρήση αντιφλεγμονωδών πρέπει να γίνεται μόνο με ιατρική καθοδήγηση, ενώ συχνά συνιστάται ταυτόχρονη λήψη προστατευτικών φαρμάκων για το στομάχι.
• Υγιεινός τρόπος ζωής: Η αποφυγή καπνίσματος, η μετρημένη κατανάλωση αλκοόλ και η σωστή διατροφή συμβάλλουν στη διατήρηση υγιούς βλεννογόνου.
• Τακτικός έλεγχος: Άτομα με ιστορικό έλκους, κιρσών οισοφάγου ή γαστρίτιδας πρέπει να υποβάλλονται σε προληπτική ενδοσκόπηση.
• Αντιμετώπιση λοιμώξεων: Η εκρίζωση του Helicobacter pylori μειώνει δραστικά την πιθανότητα υποτροπών.
• Διαχείριση στρες: Το έντονο άγχος μπορεί να αυξήσει την παραγωγή οξέων και να συμβάλει στη φλεγμονή του στομάχου.

Η πρόληψη δεν αφορά μόνο τη φαρμακευτική αγωγή, αλλά και τη γενικότερη φροντίδα της υγείας, με ισορροπημένη διατροφή, ενυδάτωση και τακτικό ύπνο.

Ο καταρτισμένος Γενικός Χειρουργός Σπύρος Χ. Ανδρικόπουλος έχει μετεκπαιδευτεί στην λαπαροσκοπική και ρομποτική χειρουργική του πεπτικού συστήματος σε πολυάριθμα νοσοκομεία της Μ. Βρετανίας. Διατελεί διευθυντής της Χειρουργικής Κλινικής του Λευκού Σταυρού Αθηνών. Εάν επιθυμείτε να μάθετε περισσότερα σχετικά με τη γαστρορραγία ή για οποιαδήποτε άλλη ανάγκη σας, μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί του.